Dan otpora Roma: Borba i otpor ugnjetavanju su kontinuirani
Dan otpora Roma služi kao dokaz da niko nikada ne može u potpunosti da slomi i potčini čovjeka, bez obzira na to sa kolikim nivoom straha, nasilja i smrti da se suočava.
Na današnji dan 1944. godine, u koncentracionom logoru Auschwitz-Birkenau došlo je do pobune romskih zatvorenika. Ovaj hrabri i ujedinjeni ustanak različite romske organizacije i inicijative u čitavoj Evropi obilježavaju 16. maja kao Dan otpora Roma.
Nacistička politika je propagirala rasističke zakone kojima je opravdavala tretiranje grupa koje, prema njima, nisu vrijedne življenja. Pod takvim okolnostima, bilo je teško zamisliti pružanje ikakve vrste otpora. Ipak, ustanak se dogodio upravo tamo gdje je bio najmanje očekivan, pa je 16. maja, 1944. godine romski narod u koncentracionom logoru Auschwitz-Birkenau pobunio i suprotstavio zločincima u pokušaju da sačuvaju svoje živote.
Sedamnaest mjeseci prije 16. maja, u Auschwitz-Birkenau je formiran porodični logor tzv. „Ciganski kamp“ u kome su zarobljeni Romi i Sinti iz čitave Evrope.
Na ovaj dan SS stražari odvodili su zarobljene Rome u gasne komore na likvidaciju. Saznavši za tu namjeru zatvorenici Romi i Sinti, njih oko 6 hiljada, naoružani motkama, metalnim šipkama, cijevima, ručno napravljenim noževima od lima, kamenjem i ostalim predmetima koji su im pali pod рuku, pružili su otpor i započeli borbu protiv njemačkih vojnika, diktatora koji su bili znatno bolje naoružani, nadmoćniji i brojniji.
To je prvi zabilježeni organizovani otpor koji je uspio da odloži namjere tadašnjeg okupatora da likvidira određeni broj Roma i Sinta.
Nažalost, logoraši su uspjeli da odlože neizbježno samo na nekoliko mjeseci.
Njemački SS je u noći između 2. i 3. avgusta te godine likvidirao zatvorenike „ciganskog kampa“ i preko 2,900 žena, djece, starih i bolesnih Roma i Sinta tokom te noći prvo je ugušeno u gasnim komorama, a potom spaljeno u krematorijumu.
Iako se sve ovo čini kao daleka prošlost, veliki broj romskih zajednica širom Evrope i dalje je izložen napadima desničarskih i neonacističkih pokreta, ranije su saopćili iz Asocijacije mladih Roma „Aksiom“.
„Veliki broj pripadnika ove zajednice ne zna historiju svog naroda i zaboravlja na one koji su se na današnji dan suprostavili nacističkom režimu. Nedostatak muzeja, prostora, školskih udžbenika koji govore o romskoj historiji je jedan od razloga zašto se zaboravlja i baca u zaborav borba romskog naroda. Mi iz Asocijacije mladih Roma ‘Aksiom’, naglašavamo važnost zajedničke i ujedinjene borbe protiv diskriminacije, segregacije i svakog pokušaja tretiranja Roma i Romkinja kao građana i građanki drugog reda. Također, pozivamo vlast u Bosni i Hercegovini da uradi sve da se na dostojanstven način ovaj i svi drugi datumi važni za romsku zajednicu, počnu obilježavati, kako bi se sačuvali od zaborava“, istakli su, dodajući da, prisjećajući se ovih heroja koji su hraboro ustali protiv fašizma, imamo obavezu da nastavimo da se borimo za naša prava, kao ravnopravni državljani država u kojima živimo.
Željko Jovanović, direktor programa Romske inicijative u Fondu za otvoreno društvo, ranije je kazao da su romska borba i otpor ugnjetavanju kontinuirani; šire se izvan naših pojedinačnih života i veći su od nas.
„Profesorica Ethel Brooks jednom nas je podsjetila da su naše patnje u Drugom svjetskom ratu bile vrhunac, ali ne i početak ili kraj našeg ugnjetavanja. Zapravo je ugnjetavanje protiv nas kontinuum koji seže duboko i široko u evropsku historiju i kulturu. Isto zlo možemo prepoznati u raznim inkarnacijama koje nas i danas prate – etničko nasilje i ubistva, prisilna sterilizacija, deložacije, segregacija, osiromašenje, paternalizam. Često nam govore da smo nacija preživjelih, ali često zaboravljamo na svoje pretke, koji su ustali i oduprijeli se bijedi, slično kao što je to učinilo 6000 Roma 16. maja 1944. protiv nacista. I prečesto ih se zaboravimo prisjetiti. Prečesto nas nedostatak spomen obilježja, historijskih knjiga i muzeja spriječi da ih se sjetimo“, kazao je Jovanović.
(Newipe)
