Amnesty International: Pogoršano stanje ljudskih prava, Romi među najugroženijim

Pripremila: D.Mrkić

Države širom Evrope su tokom 2021. godine vodile kontinuirani napad na odbranu ljudskih prava, targetirajući mirne demonstrante, novinare, aktiviste, sistem pravosuđa i civilno društvo, pokušavajući da ušutkaju njihovo neslaganje, istaknuto je u godišnjem izveštaju nevladine organizacije Amnesty International o stanju ljudskih prava u 154 države svijeta.

Navodi se da katastrofalno urušavanje ljudskih prava koje je rezultat ruske invazije na Ukrajinu ne smije da zamagli šire trendove koji su preoblikovali Evropu na uznemirujući način tokom prošle godine.

Precizirano je da su u brojnim dijelovima Evrope nezavisni i kritički glasovi ugušeni, dok su branitelji ljudskih prava, nevladine organizacije, mediji i opozicioni lideri bili mete protivpravnog hapšenja i pritvaranja.

“Vlasti u Poljskoj, Gruziji, Kirgistanu i Turskoj nastavile su sa narušavanjem nezavisnosti pravosuđa, slabeći važnu kontrolu izvršne vlasti. U Rusiji, Bjelorusiji i nizu drugih zemalja vlasti su uvele razna ograničenja slobode izražavanja i slobode medija. Novinari u Bosni i Hercegovini i Hrvatskoj suočili su se sa stotinama tužbi za klevetu, koje su često protiv njih podnosili političari. Bugarska, Češka i Slovenija zadirali su u nezavisnost i pluralizam javnih radiodifuznih servisa. Turska je i dalje država u kojoj je pritvoren najveći broj novinara”, navedeno je u izvještaju.

DVOSTRUKI STANDARDI

Ukazano je i da brojne države nisu omogućile bezbjedno okruženje za branioce ljudskih prava.

“Zaštitnici prava migranata i dalje se suočavaju sa kriminalizacijom na Kipru, u Francuskoj, Grčkoj, Italiji i Malti. Aktivisti za prava žena i LGBTI populacije suočeni su sa uznemiravanjem, gonjenjem i klevetničkim kampanjama, između ostalog, u Azerbejdžanu, Gruziji, Mađarskoj, Poljskoj i Turskoj”, stoji u dokumentu.

Amnesty International u izvještaju pozdravlja reakciju većine država u vezi sa pojavom izbjeglica iz Ukrajine nakon ruske invazije na tu zemlju, ali i primjećuje da je u oštroj suprotnosti sa općim trendom evropske politike, migracija i azila tokom 2021.

“Ta politika dovela je do utvrđivanja brojnih granica, primjene pritiska, prihvatanja smrti i mučenja kao faktora odvraćanja od neregularnih migracija, kao i aktuelnog umanjenja značaja pravila o zaštiti izbjeglica”, piše Amnesty International.

Istaknuto je da nije bilo teško primijetiti dvostruke standarde između tretmana ukrajinskih izbeglica u Evropi od onih koji su pristigli iz drugih krajeva svijeta.

“Kriza u Ukrajini pokazuje da Evropa ima kapacitet da pruži zaštitu svim ljudima kojima je potrebna bez diskriminacije, ako postoji politička volja“, istakla je Nils Muižnieks, direktor organizacije za Evropu.

PORAST RASIZMA

U izvještaju se također navodi da je u Evropi zabilježen porast rasizma usmjeren protiv crnaca, muslimana, Roma i Jevreja.

„Pozivajući se na potrebu da se bore protiv terorizma i radikalizacije, Austrija i Francuska su pojačale nadzor nad muslimanskim zajednicama, sprovodile racije u džamijama i zatvarale pojedine muslimanske organizacije. Romske zajednice, koje su previše vremena provele pod nadzorom policije i nisu obrazovane u dovoljnoj mjeri, suočavaju se sa isključenošću iz društva i izolacijom zbog virusa Covid 19. Više je zločina iz mržnje počinjenih protiv Jevreja u Austriji, Njemačkoj, Italiji i Velikoj Britaniji”, navodi Amnesty International.

Osim toga, bilježi se i nazadovanje u oblasti prava žena u Evropi, i to ne sključivo zbog negativnog uticaja pandemije koronavirusa na njihov socijalni i ekonomski status, već usljed širenja konzervativizma u centralnoj Aziji pošto su talibani preuzeli vlast u Afganistanu.

„Najveći neuspjesi dogodili su se u Poljskoj gdje je na snagu stupila skoro potpuna zabrana abortusa i Turskoj, koja se povukla iz Istanbulske konvencije, značajnog sporazuma o borbi protiv nasilja nad ženama. Sa druge strane, San Marino je legalizovao abortus, Moldavija i Lihtenštajn su ratifikovali Istanbulsku konvenciju, a Slovenija je reformisala svoj zakon koji definiše silovanje”, navodi se.

Rasizam protiv crnaca, muslimana, Roma i Jevreja je rastao. Mnoge su zemlje bile svjedoci reakcije na proteste „Životi crnaca su važni“ 2020., strah od migracija pojačao je predrasude prema muslimanima, a Romi su se suočili s dodatnom socijalnom isključenošću za vrijeme pandemije Covid 19, a Jevreji su doživjeli značajan porast verbalnih i fizičkih napada. Bilo je teško ne vidjeti rasizam u evropskim zemljama kad su u pitanju vakcinacija i klimatske politikame prema ostatku svijeta.

Nasuprot tome, unutar Evrope stope vakcinacije bile su relativno visoke, iako je broj u nekim istočnoevropskim i srednjoazijskim zemljama ostao nizak.

Rasizam je često išao ruku pod ruku sa seksizmom i homofobijom. Dok su neke zemlje zabilježile napredak kad su u pitanju prava žena, neke su nastavile nazadovati. Autoritarni zaokret obilježile su i zakonodavne inicijative koje stigmatiziraju i ograničavaju prava LGBTI osoba. Autoritarno nazadovanje, u kombinaciji s utjecajem Covid 19 i talibanskog preuzimanja vlasti u Afganistanu, u nekim zemljama je vjerovatno vratilo prava žena i LGBTI prava decenijama unazad.

Kao jedna od preporuka u izvještaju navodi se da vlade moraju udvostručiti svoje napore da spriječe diskriminaciju crnaca, muslimana, Roma i Jevreja i osigurati da se državni akteri suzdrže od uvođenja stigmatizirajuće retorike i provedbe politika koje ciljaju na te zajednice.

DISKRIMINACIJA ROMA

Kako se ističe u izvještaju, Romi su i dalje izloženi uznemiravanju i diskriminaciji, uključujući segregaciju u obrazovanju, stanovanju i zapošljavanju. Romske zajednice i dalje su pretjerano kontrolisane od strane policije, i nedovoljno školovane. Dva velika smrtna slučaja Roma uzrokovana policijskim akcijama u Češkoj i Grčkoj podsjetila su na smrt Georgea Floyda u SAD-u.

Nakon nekoliko godina kampanje aktivista, češki senat izglasao je zakon o obeštećenju hiljada Romkinja koje su vlasti nezakonito sterilisale između 1966. i 2012. Vlada Slovačke službeno se izvinila za prisilnu sterilizaciju Romkinja, ali još nije uspostavila učinkovit mehanizam kompenzacije, navodi Amnesty International.

TUŽBE PROTIV MEDIJA

Kako stoji u izvještaju, mnoge su vlade nastojale ušutkati kritike, zatvoriti usta organizacijama civilnog društva koje bi mogle akumulirati gnjev i pretvoriti ga u ulične proteste. U nekim zemljama primarna opasnost za slobodu medija bile su kampanje širenja mržnje, uznemiravanje novinara, posebno žena, na internetu i prijetnje. U Bosni i Hercegovini novinari su se suočili s gotovo 300 tužbi za klevetu, uglavnom od strane političara, dok ih je u Hrvatskoj bilo preko 900. U Bugarskoj, Češkoj i Sloveniji vlasti su zadirali u javne medije.

Također se navodi i da su se mnoge zemlje bavile i nezakonitim, prisilnim premještanjima izbjeglica i migranata bez obzira na njihove individualne okolnosti, a zatim su to poricale, uključujući Bosnu i Hercegovinu, Hrvatsku, Grčku i Sjevernu Makedoniju.

Amnesty International je nevladina organizacija koja se fokusira na zaštitu ljudskih prava, osnovana 1961. godine u Velikoj Britaniji. Godišnje izvještaje o stanju ljudskih prava u svijetu objavljuje od 1962. godine.

Cijeli izvještaj može se pronaći na linku:

https://www.amnesty.org/en/wp-content/uploads/2022/03/POL1048702022ENGLISH.pdf

(Newipe)