Navršilo se 40 godina od priznanja genocida nad Romima u Njemačkoj

Pripremila: D.M.

Na jučerašnji dan, 17. marta 1982. godine, Njemačka je zvanično priznala genocid nad Romima. Iako je to uvijek bila neosporna činjenica za državne vlasti u Njemačkoj, priznavanje genocida u njemačkim vlastima i dokumentima konkretno je došlo tek tokom posljednjih desetljeća.

Tek je na ovaj datum prije 40 godina njemački kancelar Helmut Schmidt bio je prvi visoki zvaničnik Savezne Republike koji je službeno priznao nacistički genocid nad Sintima i Romima.

„Nacistička diktatura nanijela je tešku nepravdu Sintima i Romima. Proganjani su zbog svoje rase. Ovi zločini predstavljali su čin genocida“, izjavio je Schmidt.

Osim toga, Schmidt se založio za moralnu odštetu i istaknuo obavezu Savezne Republike Njemačke da nadoknadi štetu žrtvama i poboljša njihov društveni položaj.

Ovo priznanje prema međunarodnom pravu predstavljalo je novi početak u odnosu savezne vlade s njemačkim Sintima i Romima.

Devet udruženja pokreta za građanska prava osnovalo je “Zentralrat Deutscher Sinti und Roma” (Centralno vijeće njemačkih Sinta i Roma). Uspostavom ovog vijeća poboljšano je umrežavanje regionalnih i lokalnih udruženja manjina te ojačan dijalog s političarima i vlastima. Od tada su i drugi vladini zvaničnici i političari koji su naslijedili Schmidta potvrđivali priznanje genocida.

Na otvaranju prve svjetske stalne izložbe o nacističkom genocidu nad Sintima i Romima 1997. godine, savezni predsjednik Roman Herzog je potvrdio da je genocid nad Sintama i Romima bio motivisan istom opsesijom rasom, proveden s istom odlučnošću i istom namjerom da se postigne njihovo metodično i konačno istrebljenje kao i genocid nad Jevrejima. Ubijani su sistemski, porodica po porodica, od vrlo mladih do vrlo starih ljudi.

Nacisti su progonili Rome prije i tokom Drugog svjetskog rata. U genocidu počinjenom tokom rata, nacisti su ubili najmanje 200.000 do čak 500.000 Roma.

U poslijeratnoj Evropi Romi su se i dalje suočavali s raširenim predrasudama. Iskustvo Roma tokom rata uglavnom nije bilo priznato.

U Sovjetskom Savezu i komunističkim zemljama u poslijeratnoj eri bilo je malo prepoznavanja Roma kao grupe koja je bila posebno ciljana od strane nacista i njihovih saradnika tokom Drugog svjetskog rata. Vlade su radije sve tretirale kao ‘žrtve fašističkog progona’, što je obično značilo da je patnja marginaliziranih romskih zajednica ignorisana sve do raspada Sovjetskog Saveza 1991.

U Njemačkoj su sudovi tek 1963. godine djelimično priznali da je rasizam bio faktor koji je pridonio njihovom progonu. Ovo je značilo da su Romi mogli početi tražiti odštetu, iako samo za progon počinjen od 1938. nadalje, što se, u stvarnosti, pretvorilo u vrlo malo uspješnih zahtjeva.

Krajem 1970-ih, romski aktivisti pokušali su osporiti tadašnji stav prema genocidu nad Romima u Njemačkoj kampanjom za veće priznanje njihovog progona. Godine 1979. u koncentracionom logoru Bergen-Belsen održane su demonstracije pod motom ‘Trovani plinom u Auschwitzu, progonjeni do danas’, a sljedeće godine sudjelovala je grupa od dvanaest Roma, od kojih su trojica preživjeli nacistički progon, pa su štrajkovali glađu da podignu svijest o genocidu i protestuju protiv nastavka diskriminacije. Ovaj štrajk glađu privukao je međunarodnu pažnju.

Ubrzo nakon ovih događaja, 17. marta 1982., kancelar Zapadne Njemačke Helmut Schmidt službeno je priznao da su Romi bili žrtve genocida kao rezultat rasnog progona od strane nacista. Tek trideset godina kasnije, u oktobru 2012., njemačka kancelarka Angela Merkel otkrila je spomenik posvećen Romima i Sintima koje je ubio nacistički režim.

Romi su kroz historiju pretrpjeli mnoge nepravde, a i danas se mnoga njihova prava krše širom svijeta.

(Newipe)